اضطراب عملکرد جنسی (sexual performance anxiety) شامل ترس یا نگرانی مرتبط با فعالیت جنسی است. این ممکن است در حین رابطه جنسی یا حتی قبل از رابطه جنسی رخ دهد. اصطلاح “اضطراب عملکرد جنسی” گاهی اوقات به اضطراب عملکرد خلاصه می‌شود. احساس اضطراب قبل از رابطه جنسی طبیعی است. با این حال، آنقدر این احساس که نمی‌توانید رابطه جنسی داشته باشید یا از رابطه جنسی لذت ببرید شما را متزلزل و دچار تنش می‌کند که ممکن است اضطراب عملکرد جنسی (SPA) باشد.
اضطراب عملکرد جنسی چیست؟
اضطراب عملکرد جنسی نوعی از اضطراب عملکرد است که به طور خاص بر فعالیت جنسی تأثیر می‌گذارد. شخصی که این بیماری را دارد غالباً با ترس از عدم توانایی انجام فعالیت‌های جنسی قبل از فعالیت جنسی یا در حین آنها مواجه است.
اضطراب عملکرد جنسی زمانی که قبل از رابطه جنسی اتفاق می‌افتد کمی متفاوت از هنگام رابطه جنسی است. وقتی قبل از رابطه جنسی رخ می‌دهد، داشتن رابطه جنسی تقریبا غیرممکن می‌شود. شما به احتمال زیاد قادر به داشتن یا حفظ نعوظ نخواهید بود. با این حال، هنگامی که در طول رابطه جنسی اتفاق می‌افتد، متوجه خواهید شد که نمی توانید از رابطه جنسی لذت ببرید یا حتی از اوج لذت ببرید.
اضطراب عملکرد جنسی چقدر شایع است؟
اضطراب عملکرد جنسی در مردان بیشتر از زنان است. همچنین می‌تواند منجر به ایجاد اختلالات جنسی در مردان مانند اختلال نعوظ شود.
اضطراب عملکرد جنسی یکی از شایع ترین شرایط جنسی در جهان امروز است. برخی تحقیقات نشان می دهد که 9 تا 25 درصد مردان تحت تأثیر این نوع اضطراب عملکرد هستند و 6 تا 16 درصد از زنان تحت تأثیر این وضعیت قرار دارند.
در صورت درمان نشدن، اضطراب عملکرد جنسی می‌تواند باعث اختلالات جنسی دیگر شود و باعث شود که علاقه خود را به رابطه جنسی و سایر فعالیت‌های جنسی از دست بدهید. در یک مطالعه، محققان دریافتند که اضطراب عملکرد نقش مهمی در ایجاد اختلال عملکرد جنسی در مردان و زنان دارد.
علائم اضطراب عملکرد جنسی
افراد مبتلا به اضطراب عملکرد جنسی آن را به روش‌های مختلفی تجربه می‌کنند و توجه به تمام علائمی که معمولاً با این وضعیت مرتبط هستند ضروری است.
علائم اضطراب عملکرد جنسی معمولاً عبارتند از:
- علاقه کم یا بدون علاقه به درگیر شدن در فعالیت‌های جنسی
- انزال زودرس هنگام رابطه جنسی
- ناتوانی در داشتن یا حفظ نعوظ
- در حین رابطه جنسی، رسیدن به ارگاسم دشوار است
- افکار منفی قبل یا حین رابطه جنسی
- نگرانی یا ترس قبل یا در حین رابطه جنسی
- تاخیر در انزال
- افزایش ضربان قلب
- تعریق
- معده نا آرام
با این حال، علائم اضطراب عملکرد جنسی در زنان کمی متفاوت به نظر می‌رسد. زنان مبتلا به این بیماری ممکن است این موارد را نیز تجربه کنند:
- خشکی واژن
- مشکل برانگیختگی
- احساس درد در حین رابطه جنسی
- شناسایی اضطراب عملکرد جنسی
برای تشخیص اضطراب عملکرد جنسی، هر دلیل دیگری برای کاهش عملکرد جنسی شما، مانند سایر شرایط پزشکی، باید رد شود. یک روان درمانگر معمولاً اضطراب عملکرد جنسی را تشخیص می دهد.
علل اضطراب عملکرد جنسی
بدن شما در مواقعی که مضطرب هستید تغییرات خاصی را تجربه می‌کند که می‌تواند بر عملکرد جنسی شما تأثیر بگذارد. هنگامی که مضطرب هستید، معمولاً افزایش هورمون هایی مانند نوراپی نفرین و کورتیزول را تجربه می‌کنید.
افزایش این سطح هورمون همچنین باعث افزایش سطح فشار خون شما می‌شود که می تواند باعث کاهش جریان خون به آلت تناسلی شما شود و از نعوظ یا حفظ آن جلوگیری کند.
اضطراب عملکرد جنسی هیچ دلیل و علت واحدی ندارد. این معمولاً توسط طیف وسیعی از عوامل بیولوژیکی و روانی ایجاد می‌شود مانند:
- داشتن مشکلات مربوط به تصویر بدن و عزت نفس.
افرادی که بیش از حد نگران قد، وزن یا ظاهر قسمت‌های خاص بدن خود هستند، ممکن است هنگام انجام فعالیت‌های جنسی دچار اضطراب عملکرد جنسی شوند.
- احساس عدم ارتباط عاطفی با شریک زندگی خود.
گاهی اوقات اضطراب عملکرد جنسی ناشی از مسائل عاطفی است که ممکن است با شریک زندگی خود داشته باشید.
- برخورد با شرایط سلامت روان.
افسردگی و اختلال اضطراب فراگیر ممکن است به اضطراب عملکرد جنسی کمک کند.
- فقدان تجربه جنسی.
افرادی که تجربه جنسی کمتری دارند، ممکن است در اولین شروع رابطه جنسی، کمی اضطراب عملکردی را احساس کنند.
- احساس استرس.
استرس بر تمام جنبه‌های زندگی ما تأثیر می‌گذارد، از جمله زندگی جنسی. گاهی اوقات SPA ممکن است به دلیل استرس در محل کار یا موقعیت های دیگر ایجاد شود.
- تجارب جنسی منفی قبلی/تروما.
داشتن تجربیات منفی جنسی در گذشته، چه با شریک فعلی یا یک شریک قبلی، می‌تواند منجر به اضطراب عملکرد جنسی شود.
- دیدن بیش از حد فیلم‌های پورن.
دیدن فیلم‌های پورن گاهی اوقات می‌تواند تصور نادرستی از ظاهر و احساس جنسی به شما بدهد. تحقیقات پورن را با ایجاد اختلالات جنسی مرتبط دانسته است و اگر این موضوع ادامه داشته باشد ممکن است شما دیدن پورن را به رابطه جنسی با شریک زندگی خود ترجیح دهید.
- اضطراب عملکرد جنسی می‌تواند به خودی خود وارد شود و چرخه‌ای ناگوار ایجاد کند.
این با احساس اضطراب قبل از رابطه جنسی شروع می‌شود که بر عملکرد او تأثیر می‌گذارد و سپس دفعه بعد که درگیر فعالیت جنسی می‌شود بیشتر مضطرب می‌شود.
- سوء مصرف مواد و الکل.
علاوه بر این، برخی از افراد ممکن است از الکل، سیگار کشیدن، یا مواد دیگر برای تسکین اضطراب عملکرد سوء استفاده کنند که این می‌توانند به اختلال عملکرد جنسی کمک کنند، که در برخی موارد منجر به چرخه اختلال عملکرد جنسی همراه با اضطراب عملکرد می‌شود.
انواع اختلالات عملکرد جنسی
چهار نوع یا دسته اصلی اختلال عملکرد جنسی وجود دارد که به شرح زیر می باشند:
- اختلالات میل جنسی: عدم تمایل جنسی یا علاقه به رابطه جنسی
این اختلالات بر میل جنسی و علاقه به رابطه جنسی تأثیر می‌گذارد و به اختلالات میل جنسی یا میل جنسی پایین نیز معروف هستند. سطح پایین استروژن و تستوسترون می‌تواند باعث کاهش میل جنسی شود. به عنوان مثال تغییرات هورمونی، شرایط پزشکی مانند دیابت و بیماری‌های قلبی، مشکلات رابطه، مهار جنسی، خستگی، ترس، افسردگی و اضطراب از جمله موارد دیگر هستند.
- اختلالات برانگیختگی: ناتوانی در برانگیخته شدن جسمی یا هیجان زده شدن در طول فعالیت جنسی
این دسته از اختلالات باعث می‌شود که برانگیخته شدن جسمی در طول فعالیت جنسی دشوار یا غیرممکن شود. اختلالات برانگیختگی هم در مردان و هم در زنان می‌تواند رخ دهد. شایع‌ترین نوع در مردان اختلال نعوظ است. هنگامی که فرد اختلال برانگیختگی دارد، ممکن است به فعالیت جنسی علاقه‌مند باشد، اما قادر به دریافت هیچگونه رضایت جسمی از آن نیست.
- اختلالات ارگاسم: تاخیر یا عدم وجود ارگاسم
این دسته شامل عدم وجود ارگاسم یا ارگاسم تاخیری است. یک مشکل به طور شایع در زنان است اما می‌تواند در مردان نیز رخ دهد. درد در طول فعالیت جنسی، استرس، خستگی، اختلالات هورمونی و کاهش میل جنسی همگی می‌تواند منجر به ارگاسم تاخیری یا غایب شود. اختلال ارگاسم زنان به این معنی است که شما از نظر عاطفی و خلق و خوی مرتبط با نیاز جنسی مشکلی ندارید اما مشکل شما ناتوانی در رسیدن به اوج است که به نا امیدی می‌انجامد
- اختلالات درد : درد در حین آمیزش
اختلال درد شامل داشتن درد در حین آمیزش است. این مشکل در طول آمیزش می‌تواند هر دوی مردان و زنان را تحت تاثیر قرار دهد. درد ناشی از خشکی واژن (واژینیسموس) وضعیتی است که عضلات واژن به شکلی غیرارادی منقبض می‌شود و تغییرات هورمونی در دوران پساقاعدگی از جمله دردهای منجر به بروز اختلال در زنان است. درد در مردان ممکن است ناشی از بیماری بیرونی، عفونت دستگاه ادراری، آسیب فیزیکی به آلت تناسلی، عفونت‌هایی مانند پروستاتیت و عفونت مخمر هرپس تناسلی و شرایط پوستی ناشی از آن باشد.
اضطراب عملکرد جنسی و اختلال نعوظ
گاهی اوقات اضطراب عملکرد جنسی به اشتباه به عنوان اختلال نعوظ تشخیص داده می‌شود. در حالیکه این بیماری می‌تواند باعث اختلال نعوظ شود، این دو وضعیت متفاوت هستند.
اضطراب عملکرد جنسی یک وضعیت پزشکی شناخته شده نیست، که اغلب تشخیص و درمان را دشوار می‌کند. شرمندگی که معمولاً به شرایط ناکارآمدی جنسی مربوط می‌شود، افراد را از کمک گرفتن از پزشک یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی نیز باز می‌دارد.
در مردان زیر 40 سال که فاکتورهای خطر عروقی (مرتبط با وریدها) مانند تصلب شرایین (“انسداد وریدها”) ندارند، شایع‌ترین علل اختلال نعوظ عبارتند از:
- اضطراب عملکرد جنسی
- اضطراب عمومی
- رابطه یا عوامل اجتماعی
- افسردگی
- احساس گناه یا ترس
اضطراب عملکرد جنسی می‌تواند بر بدن شما تأثیر بگذارد، همانطور که سایر استرس‌های حاد (کوتاه مدت) می‌توانند این عمل را داشته باشند. هنگامی که استرس حاد را تجربه می‌کنید، بدن شما با تولید افزایش سطح هورمون استرس کورتیزول پاسخ می دهد
در مردان، کورتیزول و تستوسترون رابطه معکوس دارند، به این معنی که وقتی سطح کورتیزول شما افزایش می‌یابد، سطح تستوسترون شما کاهش می‌یابد. با گذشت زمان، کاهش تستوسترون می‌تواند باعث کاهش میل جنسی شود. کاهش تستوسترون نیز ارتباط نزدیکی با اختلال نعوظ دارد.
اگر اختلال نعوظ را تجربه می‌کنید و فکر می‌کنید که می‌تواند با اضطراب عملکرد جنسی مرتبط باشد، با پزشک مربوطه در این حوزه که متخصص این موارد هستند، صحبت کنید. درمان هایی وجود دارد که می تواند کمک کند.
درمان اضطراب عملکرد جنسی
درمان اضطراب عملکرد جنسی معمولاً به علت ایجاد آن بستگی دارد. به طور کلی می‌توان از ترکیب دارو و روان درمانی برای درمان علائم آن استفاده کرد.
- روان درمانی:
گاهی اوقات درمان شناختی-رفتاری برای درمان اضطراب عملکرد جنسی توصیه می‌شود.
- دارو:
داروهایی که برای درمان اختلال نعوظ استفاده می شود، مانند ویاگرا و سیالیس، گاهی اوقات برای افرادی که SPA دارند نیز توصیه می‌شود. بوسپیرون، بوپروپیون و ترازودون نیز پتانسیلی در کمک به درمان علائم این نوع از اضطراب عملکرد نشان داده اند.
فراتر از گفتار درمانی و داروها برای درمان، راه های دیگری نیز برای مقابله با اضطراب عملکرد جنسی وجود دارد.
مدیتیشن ذهن آگاهی، یوگا راهبردهای ممکن برای مقابله هستند. این گزینه‌ها را می‌توان به تنهایی، در ترکیب با یکدیگر، یا همراه با روان درمانی یا گزینه‌های درمانی دارویی استفاده کرد.
- مدیتیشن ذهن آگاهی
آموزش مدیتیشن ذهن آگاهی در درمان اضطراب عملکرد جنسی موثر بوده است
این فرآیند اغلب برای مقابله با انواع مختلف اضطراب، در میان چالش‌های دیگر، از جمله سلامت جسمی و روانی و چالش‌های کلی زندگی استفاده می‌شود.
برخی از اهداف این تمرین، آرام کردن افکار متعدد ذهن، جایگزینی افکار منفی با افکار خنثی یا مثبت‌تر و کسب آگاهی و کنترل بیشتر بدن و ذهن با هم است.
تمرینات ذهن آگاهی را می‌توان بدون مدیتیشن نیز استفاده کرد.
- مانند یوگا:
اگرچه تحقیقات محدود است، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد یوگا ممکن است برای مدیریت انزال زودرس و بهبود عملکرد کلی جنسی موثر باشد.
یوگا نشان داده شده است:
- بدن و ذهن را هماهنگ می‌کند
- بهبود میل جنسی و سلامت باروری
- کاهش تستوسترون مرتبط با افزایش سن در مردان را بهبود می‌بخشد
- کنترل زمان وقوع انزال را افزایش می‌دهد
یوگا اغلب برای مقابله با انواع مختلف اضطراب و بسیاری دیگر از چالش‌های سلامت جسمی و روانی استفاده می‌شود. در حالی که بعید است مشکل جسمی مانند اختلال نعوظ را برطرف کند، اگر اضطراب عملکرد شما ناشی از یک موضوع روانی مانند استرس باشد، یوگا ارزش امتحان کردن را دارد.
چگونه با اضطراب عملکرد جنسی کنار بیاییم؟
اولین قدم برای مقابله با اضطراب عملکرد جنسی، از بین بردن هر شرمی است که ممکن است از نداشتن یک زندگی جنسی مطلوب احساس کنید. در برخی موارد، اضطراب عملکرد جنسی با گذشت زمان از بین می‌رود، به خصوص در موقعیت‌هایی که به دلیل داشتن یک شریک جنسی جدید یا جایی که مشکل رابطه با شریک زندگی شما حل شده است.
افراد مبتلا به اضطراب عملکرد جنسی اغلب تحت این باور غلط عمل می‌کنند که به نحوی ناکافی هستند یا قادر به جلب رضایت شریک زندگی خود نیستند. تمرکز بیشتر بر لذت خود و شریک زندگیتان به جای اینکه چقدر عملکردتان کافی است می تواند به شما کمک کند بر اضطراب خود غلبه کنید.
در اینجا چند نکته دیگر وجود دارد که می‌تواند به شما در غلبه بر اضطراب عملکرد جنسی کمک کند:
- از ذهن خود خارج شوید و به رابطه تمرکز داشته باشید: وقتی در حال انجام رابطه جنسی هستید، سعی کنید زمان بیشتری را صرف لذت بردن از حرکات آن کنید به جای نگرانی در مورد اینکه چه چیزی ممکن است اشتباه باشد.
- بپذیرید که رابطه جنسی همیشه عالی نیست: روزهایی پیش می‌آیند که ممکن است فقط تمایلی به داشتن رابطه جنسی نداشته باشید. این به احتمال زیاد ربطی به توانایی بدنی شما ندارد.
- سرعت خود را کم کنید و وقت خود را صرف آماده‌سازی قبل از دخول کنید: گاهی اوقات ممکن است زمان کافی را برای پیش بازی برای خود و همسرتان صرف نکرده باشید.
- استرس را از زندگی خود حذف کنید: یکی از دلایل اضطراب عملکرد جنسی، استرس بیش از سایر عوامل در زندگی شما مانند امور مالی یا کار است. مدیریت استرس با مدیتیشن، ورزش و خواب منظم می تواند کمک کننده باشد.
- با یک درمانگر صحبت کنید: صحبت با یک درمانگر جنسی ممکن است به شما در کشف ریشه اضطراب عملکرد جنسی کمک کند.
نیلوفر علی بیگی
منابع:
Ohwovoriole, T. (January 12, 2024). What Is Sexual Performance Anxiety?. Taken from the link: https://www.verywellmind.com/sexual-performance-anxiety-symptoms-causes-treatments-5207955
Olivine, A. (June 15, 2023). Overcoming Sexual Performance Anxiety. Taken from the link: https://www.verywellhealth.com/sexual-performance-anxiety-5204649#:~:text=Sexual%20performance%20anxiety%20is%20a,shortened%20to%20just%20performance%20anxiety.
