خواندن کتاب برای فرزند نوزادتان

خواندن کتاب برای فرزند نوزاد تان ، پایه‌های اولیة مورد نیاز برای رشد زبان را فراهم می‌کند و همچنین او را با ابزارهایی که برای رشد مهارت‌های اجتماعی و عاطفی نیاز دارند، مجهز می‌کند. حتی اگر نوزاد شما نمی‌تواند کتابی در دست بگیرد یا حروف الفبا را نمی‌داند، هرگز زود نیست که او را با شگفتی کتاب آشنا کنید. کتاب‌خواندن برای نوزاد فرصتی فوق‌العاده است که با او ارتباط برقرار کنید و او را با دنیایی شیرین‌تر آشنا کنید.

از چه زمانی باید ‌خواندن کتاب برای فرزند نوزادتان را شروع کنید؟

هیچ‌گاه شروع خواندن کتاب برای فرزند نوزادتان دیر نیست. در حقیقت برخی از والدین این کار را از دوران بارداری مادر شروع می‌کنند و بعضی از آنها تا زمان تولد فرزندشان صبر می‌کنند. کارشناسان کودک معتقدند که باید به‌محض تولد نوزاد، کتاب‌خواندن برای او را شروع کنید. او از این طریق با صدای شما آشنا می‌شود و آن را تشخیص می‌دهد و هیچ چیز برای نوزاد آرامش‌بخش‌تر از صدای والدین نیست.

علاوه بر این، این روش به مرور زمان به رشد مهارت‌های اولیه پیش از سوادآموزی مانند افزایش دایره لغات و عشق مادام‌العمر فرزندتان به کتاب‌خوانی کمک می‌کند.

خواندن کتاب برای نوزادان چه تاثیری بر رشد آنها دارد؟

خواندن کتاب از طرق مختلف به رشد فرزند شما کمک می‌کند. فرزند شما نه تنها با صداها و کلمات مختلف آشنا می‌شود، بلکه شما در حال ایجاد عشق به کتاب و اشتیاق به مطالعه هستید.

همچنین، خواندن کتاب تخیل فرزند شما را تحریک می‌کند و به او کمک می‌کند تا در مورد دنیای اطراف خود بیاموزد.

دکتر دانیل رابرتز، متخصص اطفال در ماسکینگوم می‌گوید: “خواندن نه تنها به نوزادان کمک می‌کند تا زبان مادری خود را بیاموزند و گفتار خود را با کلمات بیشتری که می‌شنوند توسعه دهند، بلکه از ارتباط عاطفی با شخصی که برای آنها می‌خواند و آنها را در آغوش می‌گیرد نیز سود می‌برند”.

در سال اول زندگی، مغز آنها بیش از هر زمان دیگری در زندگی خود رشد می‌کند. هنگامی که برای نوزادان کتابی خوانده می‌شود، آنها صداهای زبان، معانی مرتبط با کلمات و عنصر اجتماعی شگفت انگیز ارتباط را یاد می‌گیرند.

خواندن کتاب از ابتدا یکی از بهترین راه‌هایی است که والدین می‌توانند فرزند خود را برای موفقیت نه تنها در زمینه تحصیلی بلکه در سلامت اجتماعی و روانی نیز آماده کنند.

خواندن کتاب برای نوزاد چه فوایدی دارد؟

کتاب ‌خواندن برای نوزادان، عادت سالمی است که والدین باید پیش از تولد اولین فرزندشان آن را در خانواده ایجاد کنند. وقتی برای فرزندتان کتاب می‌خوانید، توجهتان کاملا به آنها جلب می‌شود. این دقیقا همان چیزی است که کودکان بیش از همه دوست دارند. هیچ برنامه تلویزیونی یا حتی اسباب‌بازی‌ای برای آنها جذاب‌تر از توجه شما نیست.

حتی اگر فرزند شما همه چیزهایی که شما می‌گویید را متوجه نمی‌شود، مغز او از خواندن به طرق مختلفی سود می‌برد. به صورت کُلی فرزند شما با خواندن کتابی که برایش می‌خوانید موارد زیر را بهره می‌برند:

• اطلاعاتی در مورد دنیای اطراف به کودک شما می‌دهد
• اهمیت ارتباط را به آنها می‌آموزد
• مهارت‌های گوش دادن، حافظه و واژگان آنها را تقویت می‌کند
• آنها را با چیزهایی مانند اعداد، حروف، رنگ‌ها و اشکال آشنا می‌کند.

اما در ادامه ۲ مورد از فواید خواندن کتاب برای نوزادان به صورت شفاف‌تر آورده شده است:

• آموزش مهارت‌های فردی

کتاب‌خواندن با صدای بلند برای کودک فعالیت مشترک فوق‌العاده‌ای است. این کار را می‌توانید تا سال‌ها پس از نوزادی فرزندتان نیز ادامه بدهید.

نوزادان تا ۱سالگی تمام آواهای لازم برای صحبت‌کردن به زبان مادری خود را یاد می‌گیرند. هرچه برای آنها داستان‌های بیشتری را با صدای بلند بخوانید، کلمات بیشتری را می‌شنوند و بهتر می‌توانند صحبت کنند.

شنیدن کلمات کتاب‌ها در مغز کودکتان مجموعه‌ای غنی از کلمات ایجاد می‌کند. کودکانی که والدینشان با آنها صحبت می‌کنند و برایشان کتاب می‌خوانند، معمولا تا ۲سالگی بیش از هم‌سالان خود کلمه بلدند. به‌علاوه نوزادانی که در سال‌های اولیه زندگی کسی برایشان کتاب خوانده است، خواندن و نوشتن را زودتر و در زمانی مناسب یاد می‌گیرند.

• آموزش مهارت‌های اجتماعی

وقتی برای نوزاد کتاب می‌خوانید، فرزندتان می‌شنود که از احساسات و صداهای معنادار استفاده می‌کنید و این تا حدی سبب رشد اجتماعی و عاطفی او می‌شود.

کودک تشویق می‌شود که بهتر نگاه کند، اشاره کند، لمس کند و به سؤالات پاسخ دهد و این نیز رشد اجتماعی و مهارت‌های تفکر او را بهبود می‌بخشد.

فرزندتان تلاش می‌کند تا با تقلید صداها، تشخیص تصاویر و یادگیری کلمات مهارت‌های زبانی خود را بهبود ببخشد.

اگر برای نوزادان و کودکان با شادی، هیجان و صمیمیت کتاب بخوانید، آنها کم‌کم به کتاب‌خوان‌های حرفه‌ای تبدیل می‌شوند.

کتاب‌خواندن برای نوزاد را چطور شروع کنیم؟

اگر به‌تازگی صاحب فرزندی شده‌اید، احتمالا حتی تصور کتاب‌خواندن هم برایتان خسته‌کننده باشد. شما هم مانند بسیاری از والدین شبانه‌روز به فرزند نوزادتان غذا می‌دهید و از خواب راحت محروم شده‌اید. بااین‌حال، به کتاب‌خوانی به‌چشم فرصتی برای نشستن و در آغوش گرفتن فرزند خود و به‌عنوان فرصتی برای استراحت و آرامش نگاه کنید، نه یک کار دیگری که باید به لیست کارهای خود اضافه کنید.

• خواندن کتاب از زمان تولد نوزادان تا ۶ماهگی

در این سنین، بینایی نوزاد هنوز در حال تکامل است، پس می‌توانید برای کودک کتاب‌هایی با این ویژگی‌ها بخوانید:

• متن کم یا بدون متن؛
• تصاویر بزرگ با کنتراست زیاد؛
• ویژگی‌های تعاملی مانند عروسک، آینه یا سوراخ‌های چشم.

هرچه برای لذت‌بردن نوزاد از کتاب‌خوانی راه‌های بیشتری پیدا کنید، بهتر است. حتی می‌توانید کتاب‌ها یا مجلات مخصوص بزرگ‌سالان را برای او بخوانید. برای نوزاد کلمات اهمیت چندانی ندارند. برای او لحن صدای شما و اینکه او را در آغوش می‌گیرید، مهم است.

• خواندن کتاب برای نوزادان ۷ تا ۱۲ماهه

نوزادان در نیمه دوم سال اول زندگی خود می‌توانند برخی از کلماتی را که برایشان می‌خوانید درک کنند. معنادارترین کلمات برای آنها در این سنین کلماتی مانند مامان، بابا، شیر یا شیشه‌شیر هستند.

معمولا نوزادان در ۷ تا ۱۲ماهگی به اسباب‌بازی علاقه بیشتری دارند. بنابراین سعی کنید از کتاب‌هایی مثل کتاب‌های چوبی یا پارچه‌ای استفاده کنید که به اسباب‌بازی شباهت بیشتری دارند. کتاب‌های حسی‌لمسی نیز برای نوزادان بسیار سرگرم‌کننده‌اند. بااین‌حال، کتاب‌هایی را که اجزای کوچکی مانند روبان یا دکمه دارند از دسترس او دور کنید.

برای نوزادان ۷ تا ۱۲ماهه کتاب‌هایی که یک شیء یا شخصیت دارند، از همه بهتر هستند. در این حالت، او می‌تواند چیزی را که شما از آن نام می‌برید تشخیص دهد. درنتیجه دایره واژگانش تقویت می‌شود و به‌آرامی متوجه می‌شود که تصاویر نشان‌دهنده چیزهای واقعی‌اند.

موقع کتاب‌خواندن برای نوزاد، به تصاویری که فرزندتان به آنها علاقه نشان می‌دهد، اشاره کنید. همچنین آنچه را می‌خوانید با صورت، دست‌ها و صدای خود اجرا کنید. اجازه بدهید نوزاد به صحبت‌هایتان واکنش نشان دهد و حرف بزند. این مکالمه به او کمک می‌کند تا رعایت نوبت را یاد بگیرد. به‌علاوه، با این روش به او یاد می‌دهید که روی چیزی که دیگری می‌گوید تمرکز کند.

• خواندن کتاب برای نوزادان ۱۳ تا ۱۸ماهه

نوزادان در ۱۵ تا ۱۸ماهگی گاهی می‌توانند به سؤالات با یک کلمه پاسخ دهند. بنابراین به او تصاویر کتاب را نشان دهید و بپرسید: «این چیه؟» اگر مثلا پاسخ داد: «ماشین»، بگویید: «بله، ماشینه. این یه ماشین سبز بزرگه.» این‌طوری به او کمک می‌کنید بیشتر فکر کند و دایره لغات خود را گسترش دهد.

در این سنین می‌توانید کم‌کم کتاب‌هایی با ۱ یا ۲ جمله در هر صفحه را به کودک معرفی کنید. هرچه حین خواندن داستان کتاب بچه‌گانه‌تر رفتار کنید، بهتر است. مثلا اگر کتابی درباره حیوانات می‌خوانید، صدای آنها را تقلید کنید. فرزندتان این حرکت را بامزه می‌داند و دیر یا زود هر دو صدای حیوانات را تقلید می‌کنید و حسابی به خنده می‌افتید.

با پرسیدن سؤالاتی مانند «سگ چی می‌گه؟» یا «گربه رو می‌بینی؟» کودک خود را به مشارکت در کتاب‌خوانی دعوت کنید. از فرزند خود بخواهید به نمونه‌های واقعی از آنچه در تصاویر می‌بیند، اشاره کند. مثلا از او بپرسید: «بینی‌‌ات کجاست؟» در این سنین، می‌توانید به فرزندتان تصاویر بیشتری از چیزهایی که او هر روز با آنها روبه‌رو نمی‌شود، نشان دهید.

• خواندن کتاب برای کودکان ۱۹ تا ۲۴ماهه

برای بسیاری از کودکان نوپا برنامه آشنای کتاب‌خوانی در هر روز و خواندن کتاب‌های آشنا مایه آرامش است. به همین دلیل کودکان از حدود ۱۸ماهگی از شما می‌خواهند تا یک کتاب را بارها و بارها برایشان بخوانید. همچنین همین نکته باعث می‌شود که آنها اجازه ندهند روش کتاب‌خوانی خود را تغییر بدهید. بااین‌حال، این تکرار مداوم یک مزیت آموزشی نیز دارد. کارشناسان معتقدند که خواندن کتاب‌های تکراری به کودکان کمک می‌کند تا کلمات جدید را درک کنند و آنها را به خاطر بسپارند.

مدت‌زمان خواندن کتاب برای نوزادان و کودکان

برای شروع بهتر است که بازه‌های زمانی کتاب‌خوانی کوتاه باشند. جلسات کوتاه ۵ تا ۱۰دقیقه‌ای باعث می‌شوند نوزاد یا کودک کم‌کم به کتاب‌خوانی علاقه‌مند شود. کتاب‌خواندن مانند واریز پول و پس‌اندازکردن در حساب بانکی کلمات فرزندتان است. هرچه زودتر این کار را شروع کنید و بیشتر سپرده‌گذاری کنید، فرزند شما با ورود به مدرسه ثروتمندتر خواهد بود.

هر روز زمانی مانند وقت خواب، پس از حمام یا زمان آرام دیگری را به کتاب‌خوانی اختصاص دهید. تنظیم زمان کتاب‌خوانی سبب می‌شود که این کار را از یاد نبرید. علاوه‌بر این، می‌تواند به ایجاد یک برنامه روتین برای فرزندتان کمک کند.

نکات خواندنی برای کتاب‌خوانی بهتر

در اینجا چند نکته کلی وجود دارد که به شما کمک می‌کند از زمان مطالعه خود به بهترین نحو استفاده کنید.

• هنگام خواندن کتاب، فرزند خود را در آغوش بگیرید – این حرکت به او کمک می‌کند احساس امنیت کند و ارتباط گرمی با شما داشته باشد.
• در صورت لزوم از صدای رسا استفاده کنید یا از صدای متفاوت برای شخصیت‌های مختلف استفاده کنید.
• بعضی جاها مکث و توقف کنید و در مورد عکس‌ها یا متن‌ها نظر بدهید و چیزهایی را به کودک خود گوشزد کنید.
• یک مکان ویژه برای کتاب خواندن – مانند یک صندلی بزرگ و راحت – با کتاب‌ها در نزدیکی خود قرار دهید.
• تلویزیون را خاموش کنید و گوشی خود را در زمان کتاب خواندن خاموش یا سایلنت کنید.
• اجازه دهید علایق کودک شما را راهنمایی کند. تشخیص اینکه کدام کتاب مورد علاقه کودک شماست کار سختی نخواهد بود، بنابراین از خواندن آنها نترسید.
• کودک خود را تشویق کنید تا کتاب را لمس کند، کتاب را در دست بگیرد و با بزرگتر شدن ورق بزند.

بهترین کتاب‌ها برای نوزادان

هنگام انتخاب کتاب برای فرزندتان، به دنبال کتابی با محتوای ساده، تکراری و تصاویری رنگارنگ باشید. بنابراین حتی آلبوم عکس خانوادگی نیز برای نوزاد کتابی سرگرم‌کننده محسوب می‌شود.

علاوه‌بر این، می‌توانید کتاب‌هایی را برای فرزندتان بخوانید که خودتان هم از خواندن آنها لذت می‌برید. کتاب‌های موردعلاقه‌تان در دوران کودکی یا کتاب‌هایی که برای شما معنا و ارزش خاصی دارند، از جمله این کتاب‌ها هستند.

برای فرزندتان داستان‌های کلاسیک بخوانید. کودکان از شنیدن چنین داستان‌هایی لذت می‌برند. سعی کنید کتاب خاصی را به کودک تحمیل نکنید. مهم‌ترین نکته در کتاب‌خواندن برای نوزادان و کودکان این است که او را به مطالعه همیشگی عادت بدهید. این کار را می‌توانید با خواندن روزنامه با صدای بلند نیز انجام بدهید. معمولا کودکانی که در خانه‌هایی پر از کتاب بزرگ می‌شوند، در آینده کتاب‌خوان حرفه‌ای می‌شوند.

در کل فرقی نمی‌کند که چه کتابی را برای نوزاد خود انتخاب کنید. مهم این است که او صدای شما و کلمات مختلف را بشنود. وقتی او بزرگ‌تر می‌شود، می‌تواند سر خود را بالا نگه دارد و کتاب را در دست بگیرد. در چنین حالتی که کودک متوجه تصاویر و مطالب کتاب می‌شود، باید کتاب‌های مناسب سن او تهیه کنید.

کتاب خواندن فضایی برای آرامش

کتاب‌خوانی همراه با فرزندتان باید به زمانی آرامش‌بخش و لذت‌بخش برای هر دوی شما تبدیل شود. پس کتاب‌هایی را انتخاب کنید که هم شما و هم کودکتان از آن لذت ببرید و یک مکان منظم برای کتاب خواندن در خانه خود ایجاد کنید.

سعی کنید جایی را مخصوص کتاب‌خوانی درست کنید. همچنین بهتر است همیشه در سبد اسباب‌بازی‌های کودک چند کتاب قرار بدهید تا از همان دوران نوزادی و کودکی با کتاب مأنوس شود. با گذشت زمان، خواهید دید که فرزندتان مشتاقانه منتظر زمان کتاب‌خوانی خواهد بود و حتی ممکن است کتاب‌هایی را بیاورد تا برایش بخوانید.

قدر این لحظات آرامش‌بخش را که با فرزند خود سپری می‌کنید بدانید. تا چشم به هم بزنید، او برای شما کتاب خواهد خواند.

نیلوفر علی بیگی

منابع:

Lewis, K. (17 Jan, 2023). Reading Books to Babies. Taken from the link: https://kidshealth.org/en/parents/reading-babies.html#:~:text=What%20Should%20I%20Read%20to,sing%2Dsong%20or%20rhyming%20text

Gordon, S. (November 21, 2023). Why Reading to Your Baby Is Important. Taken from the link: https://www.verywellfamily.com/why-reading-to-babies-is-important-5189827