تنهایی در واقع یک حالت ذهنی است. تنهایی باعث می‌شود افراد احساس پوچی کنند. افرادی که تنها هستند اغلب مشتاق ارتباط انسانی هستند، اما وضعیت ذهنی آنها برقراری ارتباط با دیگران را دشوارتر می‌کند. تنهایی جنبه‌ای به ظاهر اجتناب‌ناپذیر از تجربه انسان بودن است. تجربه‌ای که صرفاً به واسطه‌ی وجود داشتن و زنده بودن تجربه می‌شود.ما با تنهایی دنیا آمده‌ایم و به تنهایی از دنیا خواهیم رفت. بنابراین تنهایی، بخشی از ما است که همیشه هست اما ترجیح می‌دهیم که فکر کنیم نیست و از آن فرار می‌کنیم. این در حالی است که فرار ما از تنهایی، فرار از خودمان است.
تعریف تنهایی
تنهایی یک احساس جهانی انسانی است که برای هر فردی هم پیچیده و هم منحصر به فرد است. از آنجایی که هیچ علت مشترک واحدی ندارد، پیشگیری و درمان این وضعیت ذهنی بالقوه مضر می‌تواند به طور چشمگیری متفاوت باشد. درواقع تنهایی بخشی از ما است که در کنار ما و همگام با ما در تمام دوره‌های زندگی همراهمان می‌آید.
تجربه تنهایی و احساس آن، در هر فردی متفاوت خواهد بود. تنهایی، گاهی یک تجربه کاملاً ذهنی است که به تنها بودن ما بستگی ندارد. برخی از افراد تجربه‌های عمیق و مداومی از تنهایی را تجربه می‌کنند که در درون آنها وجود دارد، تجربه تنهایی صرف نظر از وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، دارا بودن مهارت‌های اجتماعی و تعداد دوستان، بر هر کسی تأثیر می‌گذارد.
محققان معتقدند که تنهایی با انزوای اجتماعی، مهارت‌های اجتماعی ضعیف، درون‌گرایی و افسردگی مرتبط است.
به گفته بسیاری از کارشناسان، تنهایی لزوما تنها بودن نیست. در عوض، اگر احساس تنهایی و انزوا می‌کنید، این همان چیزی است که تنهایی در وضعیت ذهنی شما نقش می‌بندد.
تنهایی ، یا فرار از واقعیت
ظرفیت ما در مواجهه با واقعیت‌های زندگی محدود است؛ ما مدام با حقایقی روبه رو می‌شویم که فراتر از ظرفیت ما است و گاهی توان تحمل دیدن احساساتی که از واقعیت‌های زندگی و روابط ما برخواسته می‌شود را نداریم .
اینجاست که ذهن ما تلاش‌هایی برای گریز از مواجهه با واقعیت‌ها و تجربه احساساتی که دردناک است و بیدار شده انجام می‌دهد تا حقیقت درون و بیرون را تحریف کند.
بنابراین تنهایی، به طور کلی یک احساس نیست؛ نتیجه تلاش و واکنش‌های ذهنی و رفتاری ما در گریز از احساسات، افکار و حقایق زندگیمان در برابر نزدیکی عاطفی است و ما نمی‌خواهیم آن را بررسی کنیم.
زندگی گاهی ما را درتجربه‌هایی قرار می‌دهد که مجبور شویم با اتفاق‌هایی برخورد کنیم که مدام می‌خواهیم انکارش کنیم.
گاهی افرادی، تنهایی را در ما ایجاد می‌کنند که هیچ گاه فکر نمی‌کردیم بتوانند چنین کاری بکنند. همین که بدون دلیل محو شوند، خبر نگیرند و احساس خاص بودن را از ما بگیرند، آنها ما را در رابطه‌مان تنها کرده‌اند و درد شروع می‌شود. روزی که مجبور شویم با آن بخش دردآور توجه کنیم؛ روزی غمگین خواهد بود.
تنهایی در مقابل احساس تنهایی
در حالیکه تحقیقات به وضوح نشان می‌دهد که تنهایی و انزوا هم برای سلامت روانی و هم برای سلامت جسمی مضر است، تنها بودن با احساس تنها بودن یکسان نیست. در واقع، تنهایی در واقع تعدادی فواید مهم برای سلامت روان دارد، از جمله اینکه به افراد اجازه می‌دهد تمرکز و شارژ بهتری داشته باشند.
احساس تنهایی با وجود تمایل به ارتباطات اجتماعی با احساس انزوا مشخص می‌شود. اغلب به عنوان جدایی غیرارادی، طرد یا رها شدن توسط افراد دیگر تلقی می‌شود.
از سوی دیگر، تنهایی اختیاری است. افرادی که از گذراندن وقت به تنهایی لذت می‌برند، همچنان روابط اجتماعی مثبتی را حفظ می‌کنند که در صورت تمایل به برقراری ارتباط می‌توانند به آن بازگردند. آنها هنوز با دیگران وقت می‌گذرانند، اما این تعاملات با دوره‌های زمانی تنهایی متعادل می‌شود.
ترس از تنهایی
ترس از تنهایی احساسی است که درک آن آسان است: آپارتمان خالی بعد از کار، غم‌انگیز بودن بعدازظهرهای جمعه، حس طرد شدن در تعطیلات. ما به خوبی با حس عذاب‌آور تنهایی آشناییم. همه ما کم و بیش در بعضی مواقع احساس کرده‌ایم که تنها هستیم.
بعضی از ما بهای سنگینی برای ترس از تنهایی پرداخته‌ایم. چون از تنهایی می‌ترسیده‌ایم، تصمیمات ناگواری گرفته‌ایم. گاهی اقات برای اینکه از تنهایی می‌ترسیده‌ایم به رابطه‌های اشتباهی پناه برده‌ایم اما در آخر آسیب دیده‌ایم و تنهاتر شده‌ایم. گاهی اوقات ترس از تنهایی آنقدر ما را از خود دور می‌کند که رشد روانشناختی را متوقف می‌کند. ما دیگر نمی‌دانیم چه کسی هستیم و چه می‌خواهیم.
ترس از تنهایی و پناه بردن به رابطه اشتباه
کسانی که از تنهایی می‌ترسند افراد اشتباهی را برای زندگی خود انتخاب می‌کنند. آنها هر کاری می‌کنند تا فرد اشتباه را در زندگی خود نگه دارند.
معمولا به دلیل ترس از تنهایی از حقوق خود می‌گذرند و گاهی امتیازهای زیادی به طرف مقابل خود می‌دهند تا آنها را در رابطه نگه دارند. بودن با فرد نه چندان مناسب برای کسی که از تنهایی می‌ترسد تا حدی قابل تحمل است، اما هرچه زمان می‌گذرد، مانند سنگ‌ریزه در کفش تبدیل به آزاری مزمن می‌شود.
علاوه بر این، وقتی از تنهایی می‌ترسیم، قدرتی نداریم که نیازهای خود را در رابطه بیان کنیم. در نتیجه روز به روز ناامیدتر می‌شویم. پس از مدتی ما دچار درماندگی آموخته‌شده می‌شویم: از تنهایی می‌ترسیم، به رابطه اشتباه پناه می‌بریم، آسیب می‌بینیم و در نهایت تنهاتر می‌شویم.
ترس از تنهایی و فاصله گرفتن از خود واقعی
ما فقط با افراد دیگر زندگی نمی‌کنیم، بلکه زندگی درونی مخصوص خودمان را نیز داریم. وقتی که دائما با حضور دیگران احاطه شده باشیم از خودمان فاصله می‌گیریم و دیگر فرصتی برای دوستی با خود و شناخت خود نداریم. ما نیاز داریم زمان‌هایی با خود تنها باشیم تا عقاید و احساساتمان را بهتر بشناسیم. به دلیل ترس از تنهایی نمی‌توانیم هویت خود را توسعه دهیم و مانند دیگران بیشتر رشد کنیم.
صدای آدم‌های اطراف ما آنقدر زیاد است که دیگر صدای درونمان را نمی‌شنویم. صدای درونی که به ما می‌گوید مراقب خود باشیم و اجازه ندهیم دیگران به ما آسیب بزنند. هر زمان صدای درونی ما موضوعی دردناک را به ما یادآوری کند، ما از شخص دیگری استفاده می‌کنیم تا حواسمان را پرت کند.
در نهایت چیزهای زیادی وجود دارد که ما هرگز واقعاً درباره خودمان احساس یا درک نخواهیم کرد، سؤالات زیادی در مورد شغل و هدف نهایی‌مان وجود دارد که نادیده می‌گیریم؛ زیرا همیشه شخص دیگری در دسترس بوده تا در مورد اینکه چه کار کنیم از او بپرسیم.
ترس از تنهایی و اضطراب جدایی
ترس از تنهایی و اضطراب جدایی با یکدیگر مرتبط هستند. معمولاً اضطراب جدایی زمانی به وجود می‌آید که رابطه عاطفی ما با فرد مهم زندگیمان تهدید شود. بعد از آن ما می‌ترسیم که به حال خود رها شویم و تنها بمانیم. ما از کودکی یاد می‌گیریم که ظرفیت تحمل تنهایی را پیدا کنیم. هرچقدر که ظرفیت تحمل تنهایی ما بالاتر باشد اضطراب جدایی کمتری تجربه می‌کنیم.
علل تنهایی
عوامل مؤثر در تنهایی شامل متغیرهای موقعیتی مانند انزوای فیزیکی، نقل مکان به مکان جدید و طلاق است. مرگ شخصی که در زندگی یک فرد مهم است نیز می‌تواند منجر به تنهایی شود.
علاوه بر این، می‌تواند نشانه یک اختلال روانی مانند افسردگی باشد. افسردگی اغلب باعث کناره‌گیری افراد از نظر اجتماعی می‌شود که می‌تواند منجر به انزوا شود. تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که تنهایی می‌تواند عاملی باشد که به علائم افسردگی کمک می‌کند
تنهایی را می‌توان به عوامل درونی مانند عزت نفس پایین نیز نسبت داد. افرادی که به خود اعتماد ندارند اغلب بر این باورند که ارزش توجه یا توجه دیگران را ندارند، که می‌تواند منجر به انزوا و تنهایی مزمن شود.
عوامل شخصیتی نیز ممکن است نقش داشته باشند. برای مثال، افراد با تیپ شخصیتی درونگرا ممکن است کمتر تمایل به پرورش و جستجوی ارتباطات اجتماعی داشته باشند، که می‌تواند به احساس انزوا و تنهایی کمک کند.
خطرات سلامتی مرتبط با تنهایی
تنهایی طیف وسیعی از اثرات منفی بر سلامت جسمی و روانی دارد که شامل:
- سوء مصرف الکل و مواد مخدر
- تغییر عملکرد مغز
- پیشرفت بیماری آلزایمر
- رفتار ضد اجتماعی
- بیماری‌های قلبی عروقی و سکته
- کاهش حافظه و یادگیری
- افسردگی و خودکشی
- افزایش سطح استرس
- تصمیم گیری ضعیف
اینها تنها زمینه‌هایی نیستند که تنهایی در آنها تاثیر خود را می‌گذارد. به عنوان مثال، بزرگسالان تنها نسبت به افرادی که تنها نیستند کمتر ورزش می کنند. رژیم غذایی آنها چربی بیشتری دارد، خواب آنها کارآمدی کمتری دارد و خستگی روزانه بیشتری را گزارش می کنند. تنهایی همچنین تنظیم فرآیندهای سلولی در اعماق بدن را مختل می‌کند و افراد تنها را مستعد پیری زودرس می‌کند.
پذیرش تنهایی
زندگی ما را چه آماده باشیم چه نباشیم در معرض تجربه‌ها قرار می‌دهد.
تجربه‌هایی مملو از رو به رو شدن با تنهایی و ما راه دیگری برای رو به رو شدن نداریم. اجبارها و اتفاق‌ها ما را با تنهایی رو در رو می‌کند و فقط کافی است با تنهایی ارتباط برقرار کنیم. زمانی که تنهایی را بپذیریم و از آن فرار نکنیم و زمانی که درد را بپذیریم، پذیرش درد در ما تغییر ایجاد خواهد کرد.
ما برای کم کردن تنهایی درونی خود به صمیمیت‌های عمیق دیگری احتیاج داریم، صمیمیت‌هایی که قرار نیست افراد شبیه توقع‌ها و آرزوهای ما شوند. رابطه هایی که به دور از نیاز و خواهش و ترس از دست دادن است.
چگونگی پذیرش تنهایی
بهترین راه این است که در رابطه‌های کنونی خود متمرکز شویم.
اگر در رابطه‌ای به هر دلیلی راضی نیستیم، به جای به وجود آوردن احساس تنهایی، از احساساتمان صحبت کنیم و توضیح دهیم نظرمان در مورد رابطه چیست. همین که توضیح ندهیم و برویم یعنی ایجاد تنهایی در افراد.
ما در مقابل رابطه‌مان و احساسات افراد مسئول هستیم و حق نداریم آدم‌ها را بیشتر از آنچه تنها هستند، تنهاتر کنیم. اگر بدانیم همه ما باوجود تمام تفاوت‌ها، دردهای مشترک داریم و شبیه به یکدیگر درد می‌کشیم، درد تنهایی را برای یکدیگر اضافه نخواهیم کرد.
ظرفیت تنها بودن
تنها بودن – ظرفیتی است که در طول زندگی ایجاد می‌شود – تا حد زیادی به ظرفیت مادر برای تنها بودن بستگی دارد. دل مشغولی اوليه مادر، که همان توجه مطلق به نوزاد است، به تدريج فروكش می‌کند. بعضی از شکست‌ها در سازگاری مادر با نیازهای نوزاد اجتناب‌ناپذیر هستند. اگر این سرخوردگی‌ها با ظرفیت روانی و رشدی کودک هماهنگ باشند سودمند هستند.کودک یاد می‌گیرد چگونه با ناامیدی و سرخوردگی‌ها مقابله کند.
ظرفیت تنها بودن یکی از نشانه‌های اصلی بلوغ عاطفی است. همه افراد نمی‌توانند این ظرفیت را به دست بیاورند.
راهی برای تنها بودن با خود
وقتی تنها هستیم، همیشه چیزی در درون ما در حال رخ دادن است. ما لازم است بتوانیم با این فرایند تنها بمانیم. باید تجربه زیسته خود را زندگی کنیم. انگار که از دور، بدون هیچ دخالتی، عملیات پیچیده ذهنمان راتماشا می‌کنیم.
یک راه تنها بودن با خود، توجه به تجربه زیسته خود در همان لحظه وقوع است. مثل زمانی که تنها غروب زیبای آفتاب را تماشا می‌کنیم یا وقتی که با احساساتمان تنها می‌مانیم؛ انگار که با جهان هستی، خود و زندگی درونیمان به تعادل و صلح رسیده باشیم.
باید بدانیم که تنها بودن هرگز به این معنی نیست که مشکلی در ما وجود دارد، تنها بودن به معنای بریده شدن از انسانیت نیست. ما باید بتوانیم با زندگی که در آن به نوعی همیشه تنها بوده‌ایم آشتی کنیم.
نکاتی برای پیشگیری و غلبه بر تنهایی
می‌توان بر تنهایی غلبه کرد. برای ایجاد تغییر نیازمند تلاشی آگاهانه است. در درازمدت، ایجاد تغییر می‌تواند شما را شادتر و سالم‌تر کند و به شما این امکان را بدهد که بر دیگران اطرافتان تأثیر مثبتی بگذارید.
در اینجا چند راه برای جلوگیری از تنهایی آورده شده است:
- خدمات اجتماعی یا فعالیت دیگری را که از آن لذت می‌برید در نظر بگیرید. این موقعیت‌ها فرصت‌های خوبی برای ملاقات با مردم و ایجاد دوستی‌ها و تعاملات اجتماعی جدید ایجاد می‌کند.
- انتظار بهترین‌ها را داشته باشید. افراد تنها اغلب انتظار طرد شدن را دارند، بنابراین در عوض سعی کنید در روابط اجتماعی خود بر افکار و نگرش‌های مثبت تمرکز کنید.
- بر توسعه روابط با کیفیت تمرکز کنید. به دنبال افرادی باشید که نگرش‌ها، علایق و ارزش‌های مشابهی با شما دارند.
- بدانید که تنهایی نشانه این است که چیزی باید تغییر کند. انتظار نداشته باشید همه چیز یک شبه تغییر کند، اما می‌توانید اقداماتی را شروع کنید که به کاهش احساس تنهایی شما کمک می‌کند و ارتباطاتی ایجاد می‌کند که از رفاه شما حمایت می‌کند.
- اثرات تنهایی بر زندگی خود را درک کنید. تنهایی عواقب جسمی و روحی دارد. اگر متوجه شدید که برخی از این علائم بر احساس شما تأثیر می‌گذارد، تلاش آگاهانه‌ای برای مبارزه با آنها انجام دهید.
- به یک گروه بپیوندید یا گروه خود را راه‌اندازی کنید. برای مثال، ممکن است سعی کنید یک گروه ایجاد کنید که در آن افراد منطقه شما با علایق مشابه بتوانند دور هم جمع شوند. همچنین ممکن است در نظر داشته باشید که در یک کالج اجتماعی شرکت کنید، به یک باشگاه کتاب بپیوندید یا در یک کلاس ورزشی شرکت کنید و یا در گروه‌درمانی‌ها شرکت کنید.
- یک رابطه فعلی را تقویت کنید. ایجاد ارتباطات جدید مهم است، اما بهبود روابط موجود شما نیز می‌تواند راهی عالی برای مبارزه با تنهایی باشد. سعی کنید با یکی از دوستان یا اعضای خانواده که مدتی است با او صحبت کرده‌اید تماس بگیرید.
- با کسی که بتوانید به او اعتماد کنید صحبت کنید. تماس گرفتن با کسی در زندگی تان برای صحبت در مورد احساسی که دارید مهم است. این می‌تواند فردی باشد که می‌شناسید مانند یکی از اعضای خانواده، اما ممکن است با پزشک یا درمانگر خود صحبت کنید. درمان آنلاین می تواند یک گزینه عالی باشد زیرا به شما امکان می دهد هر زمان که برای شما مناسب است با یک درمانگر تماس بگیرید.
تنهایی و تغییرات در زندگی
تنهایی باعث می شود افراد احساس انزوا و جدایی از دیگران کنند. این حالت پیچیده‌ای از ذهن است که می‌تواند ناشی از تغییرات زندگی، شرایط سلامت روان، عزت نفس ضعیف و ویژگی‌های شخصیتی باشد. تنهایی همچنین می تواند عواقب جدی برای سلامتی از جمله کاهش سلامت روانی و مشکلات جسمی داشته باشد.
اگر تنهایی بر رفاه شما تأثیر می گذارد، کارهایی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید که می‌تواند به شما در ایجاد ارتباطات جدید و یافتن حمایت اجتماعی مورد نیاز کمک کند. روی ایجاد ارتباطات جدید کار کنید و مدتی را صرف صحبت با افراد زندگی خود کنید.
اگر هنوز در حال مبارزه هستید، درمان را در نظر بگیرید. هر کاری که انتخاب می‌کنید، فقط به یاد داشته باشید که افرادی هستند که می‌توانند کمک کنند و ما در مرکز تخصصی روانشناختی آریاز همیشه همراه شما هستیم و در کنار شما راه درست را طی خواهیم کرد.
نیلوفر علی‌بیگی
منبع:
Cherry, K. (December 05, 2023). Loneliness: Causes and Health Consequences. Taken from the link: https://www.verywellmind.com/loneliness-causes-effects-and-treatments-2795749
