کمک به دیگران کاری پسندیده است که قرن‌هاست در ادبیات تعلیمی و دین و رسوم‌های مختلف به آن توصیه شده است و درباره فواید معنوی آن بسیار سخن گفته‌اند. کمک کردن فوایدی کاملا محسوس و قابل‌اندازه‌گیری برای بدن ما دارد. کمک به دیگران نه تنها برای خود آنها خوب است، بلکه باعث افزایش شادی، سلامتی و احساس خوشبختی شما نیز می‌شود.
کمک به دیگران به عنوان مسئله‌ای انسانی
کمک به دیگران نه تنها برای دیگران خوب است و چیز خوبی است، بلکه ما را شادتر و سالم تر می کند و در برخی موارد می تواند سطح استرس را کاهش دهد. بخشش ما را به دیگران متصل می کند، جامعه را تقویت می کند و به ایجاد جامعه ای شادتر برای همه کمک می کند. و برای جامعه خوب است.
یک ضرب المثل چینی وجود دارد که می گوید: “اگر خوشبختی را برای یک ساعت می خواهید، چرت بزنید. اگر خوشبختی را برای یک روز می‌خواهید، به ماهی‌گیری بروید. اگر خوشبختی را برای یک سال می‌خواهید، ثروتی به ارث ببرید. اگر خوشبختی را برای یک عمر می خواهی، به افراد کمک کن».
قرن‌هاست که بزرگ‌ترین متفکران همین را پیشنهاد کرده‌اند که: خوشبختی در کمک به دیگران است. زیرا ما زندگی را با آنچه که کسب می‌کنیم می‌سازیم و ما با آنچه به دیگران می‌دهیم زندگی می‌کنیم و روح خود را پرورش می‌دهیم.
کمک به دیگران از منظر روان‌شناسی
از دیدگاه روان‌شناسی، ما به دو دلیل میل به کمک به دیگران داریم:
اولی مربوط به احساس خوبی است که در ما ایجاد می‌شود. با یاری دیگران آن بخش از مغز ما که مسئول شادی و پاداش است فعال‌تر می‌شود. پس ما به دیگران کمک می‌کنیم تا احساس شادی و رضایت درونی پیدا کنیم.
اما کسانی هم هستند که با ازخودگذشتگی فراوان به دیگران کمک می‌کنند. مثلا کسانی که عضوی از بدن خود را به دیگری اهدا می‌کنند. آیا آنها نیز صرفا برای رضایت درونی چنین می‌کنند؟ محققان علوم روان و اعصاب می‌گویند شاید آنها به دلیل حساسیت بیشتری که به درد و رنج دارند، به این کار سوق پیدا می‌کنند.
به‌هرحال دلیل کمک به دیگران هرچه باشد، بیشتر فواید آن قطعی و قابل‌اندازه‌گیری‌اند.
فواید کمک به دیگران برای سلامت جسم و روان
۱. کاهش فشار خون
سخاوتمندی و یاری دیگران واقعا برای سلامت قلب ما مفید است. طبق تحقیقات، کمک به دیگران باعث کاهش فشار خون می‌شود. اثر این کاهش به اندازه مصرف غذاهای سالم و ورزش‌کردن است.
۲. افزایش طول عمر
یکی از رازهای طول عمر بیشتر کمک به دیگران است. محققان با سال‌ها تحقیق درباره راز طول عمر افراد دریافته‌اند که ارتباط هریک از ما با شبکه‌ای از دوستان و آشنایان می‌تواند عمرمان را بیشتر کند. ما موجوداتی اجتماعی هستیم و زندگی طولانی در تنهایی برایمان میسر نیست.
۳. کاهش التهاب مزمن
التهاب مزمن یکی از عارضه‌های مرتبط با بسیاری از بیماری‌های خطرناک است. بدن ما هنگام بیماری به کمی التهاب برای مبارزه با ویروس‌ها و باکتری‌ها نیاز دارد، اما وقتی بیمار نیستیم، التهاب مزمن ممکن است به ضرر ما تمام شود. التهاب مزمن به قدری جدی است که نیمی از مرگ‌ومیرهای دنیا را می‌توان مرتبط با آن دانست.
بر اساس تحقیقات، کمک به دیگران و شرکت در کارهای داوطلبانه این التهاب را تا حدی کاهش می‌دهد. پژوهشگران داده‌های مربوط به هزار نفر میان‌سال را در دو گروه بررسی کردند. گروه اول پرسشنامه‌ای درباره میزان کمک به دیگران و کارهای داوطلبانه پر کردند. گروه دوم نیز پرسشنامه‌ای رسمی‌تر شامل جملات مثبت مانند «من به خیریه کمک می‌کنم» پر کردند. در هر دو گروه کسانی که سابقه کارهای خیریه و داوطلبانه بیشتری داشتند، میزان التهاب در بدنشان کمتر بود.
تحقیقات دیگری نیز به نتایج مشابهی رسیده‌اند. مثلا در سال ۲۰۲۲، به ۶۳ نفر گفته شد که ۴ هفته تصادفی و هرگاه که ممکن بود به دیگران کمک کنند. به گروه دوم گفته شد که تنها بر خودمراقبتی تمرکز کنند. گروه سومی نیز به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته و از آنها خواسته شد تا بدون تمرکز بر کاری خاص، روز خود را طی کنند. نتیجه آن بود که گروه اول بیشترین میزان کاهش التهاب را پس از ۴ هفته داشتند. بنابراین واضح است که کمک‌کردن به دیگران چقدر بر سلامت جسم ما اثرگذار است.
۴. تقویت سیستم ایمنی
اثر مهم دیگر کمک به دیگران تقویت سیستم ایمنی بدن است. تحقیقات مختلف حاکی از این بوده‌اند که کسانی که پیوندهای اجتماعی قوی‌تری دارند، هنگام دریافت واکسن پادتن بیشتری تولید می‌کنند. آنها کمتر سرما می‌خورند و در مجموع سیستم ایمنی قوی‌تری دارند.
۵. کاهش استرس
پستانداران، از جمله ما انسان‌ها، برای مقابله با استرس شیوه‌های مراقبتی اجتماعی را به کار می‌گیرند. نوازش‌کردن و نوازش‌شدن یکی از روش‌های معمول کاهش استرس در پستانداران است. وقتی ما به دیگران توجه می‌کنیم، بخشی از مغز که مسئول پاداش و شادی است فعال می‌شود. در مقابل بخش مربوط به ترس که با هورمون کورتیزول مرتبط است، خاموش می‌شود. محبت به عزیزان، کمک به دیگران و شرکت‌کردن در کارهای داوطلبانه سبب کاهش هورمون کورتیزول و درنتیجه کاهش استرس می‌شود.
۶. افزایش هورمون اندروفین
هورمون اندورفین که در مغز ما تولید می‌شود، نقشی مهم در حفظ روحیه ما دارد. این هورمون اجازه نمی‌دهد که خموده و افسرده شویم. با کمک به دیگران و انجام کارهای خیریه، احساس خوبی که کسب می‌کنیم منجر به تحریک بخش‌هایی می‌شود که این هورمون را ترشح می‌کنند. درنتیجه مقدارش در بدن ما افزایش می‌یابد.
مزایای کمک به دیگران
- احساس خوبی دارد
سال‌هاست که مردم می‌دانند کمک کردن به دیگران حس خوبی دارد، اما اخیراً محققان برخی تغییرات فیزیولوژیکی را شناسایی کرده‌اند که وقتی دست یاری دراز می‌کنیم رخ می‌دهد. این تغییرات شامل فعل و انفعالات پیچیده بین سیستم عصبی پاراسمپاتیک و سمپاتیک و یک “بالا بودن کمک” (سرخوشی با واسطه دوپامین) است. در نتیجه این تغییرات، ما افزایش شادی و درخشش گرم خود را احساس می کنیم (احساساتی که محققان از آن به عنوان “ارتفاع اخلاقی” یاد می کنند).
- باعث افزایش عزت نفس می‌شود
محققان دریافته‌اند افرادی که داوطلب می‌شوند نسبت به افرادی که داوطلب نمی‌شوند عزت نفس بالاتری دارند. این مزیت خاص با ثبات افزایش می‌یابد – هرچه داوطلبانه‌تر باشد، عزت نفس و اعتماد به نفس او افزایش می‌یابد.
- به شما حس هدفمندی می دهد
وقتی به دیگران کمک می‌کنیم، احساس قدرت و رضایت می‌کنیم. ما همچنین می‌توانیم نقش‌هایمان را در دنیای اطرافمان ببینیم. به گفته محققان، این احساسات و این دیدگاه می تواند به هر یک از ما کمک کند تا درک بهتری از هدف و هویت خود داشته باشیم.
- خوش بینی را پرورش می دهد
بعد از اینکه شاهد اعمال محبت آمیز باشیم، نگرش خودمان به زندگی می تواند تغییر کند. محققان دریافته‌اند افرادی که معمولاً لیوان را نیمه‌خالی می‌بینند (یعنی افراد بدبین) وقتی می‌بینند که چگونه می‌توانند تأثیرات مثبتی بر زندگی دیگران بگذارند، می‌توانند مثبت‌تر و خوشبین‌تر شوند و درنتیجه نیمه خالی لیوان خود را با نیمه پر لیوان جابه‌جا می‌کنند (از بدبینی به خوش‌بینی).
- چشم انداز بهتری می‌دهد
کمک به دیگران به ما یک صندلی در ردیف جلو می دهد تا شاهد سختی های آنها باشیم. دیدن این مشکلات می تواند به ما کمک کند تا نسبت به شرایط خود احساس بهتری داشته باشیم و سپاسگزار باشیم.
- حس تعلق ایجاد می‌کند و دوستی‌ها را تقویت می‌کند
در حالی که به دیگران کمک می کنیم، فرصت هایی برای ملاقات با افراد جدید، ارتباط با جوامع خود و معاشرت با دوستان فعلی داریم. بنابراین، فعالیت‌های حضوری به کاهش احساس انزوا و تنهایی کمک می‌کند.
- مسری است
محققان دریافته اند که مهربانی می تواند در جوامع طنین انداز شود. به عبارت دیگر، هنگامی که مردم شاهد نوع دوستی هستند، تمایل دارند به سمت خود برگردند و نسبت به دیگران نوع‌دوستانه رفتار کنند. به همین دلیل، یک عمل ساده محبت‌آمیز می تواند اثر موجی داشته باشد که به نفع کل جامعه باشد.
- باعث افزایش طول عمر می‌شود
به گفته محققان، داوطلب شدن به طور منظم می تواند مدیریت استرس ما را بهبود بخشد، به ما در جلوگیری از بیماری و کاهش تنهایی کمک کند. هر سه این موارد باعث افزایش طول عمر و رضایت از زندگی می شوند.
- باعث افزایش عزت نفس شما می شود
احساس مثبتی که از کمک به دیگران به دست می آورید بر نحوه دید شما از خود تأثیر می گذارد. مطالعات نشان داده است افرادی که داوطلب می شوند عزت نفس بالاتری نسبت به افرادی دارند که داوطلب نمی شوند. این مزیت خاص با ثبات افزایش می یابد – هر چه به طور منظم داوطلبانه فعالیت کنید، عزت نفس و اعتماد به نفس شما افزایش می یابد.
- باعث کاهش فشار خون می شود
به نظر می رسد که کمک به دیگران می تواند از شما در برابر فشار خون بالا محافظت کند. طبق مطالعات، سالمندانی که زمان خود را صرف انجام کارهای داوطلبانه می‌کنند، خطر ابتلا به فشار خون بالا را کاهش می‌دهند که عامل اصلی بیماری‌های قلبی عروقی است. با بالا رفتن سن، گذارهای اجتماعی مانند بازنشستگی، سوگواری و خروج کودکان از خانه اغلب فرصت‌های کمتری را برای تعامل اجتماعی در اختیار ما می گذارد. کمک به دیگران باعث تقویت ارتباطات اجتماعی می شود که به نوبه خود باعث پیری سالم می شود.
پیامدهای زیادی‌روی در کمک به دیگران
کمک‌کردن به دیگران فواید زیادی دارد، اما مانند هر چیز خوب دیگری باید آن را به‌اندازه انجام دهیم وگرنه تأثیر آن برعکس خواهد شد. طبق تحقیقات، آنهایی که بیشترین فداکاری‌ها را برای دیگران می‌کنند، ۶۳درصد بیش از سایرین در معرض خطر مرگ قرار می‌گیرند.
ما نباید برای کمک به دیگران به نیازهای خود بی‌توجهی کنیم. اینکه چه میزان به دیگران کمک کنیم موضوعی است که ترجیح، وقت، پول و زمان ما آن را تعیین می‌کنند. به‌هرحال تا زمانی که خود را قربانی نکنیم، کمک به دیگران در کنار سایر عادت‌های سالم زندگی موجب بهبود سلامت جسم و روان ما می‌شود.
دست یاری بودن به ما کمک می‌کند تا بفهمیم که هر روز چقدر چیزها را بدیهی می‌دانیم، از سادگی راه رفتن به بیرون از خانه و لذت بردن از هوای تازه، یا چیزی به پیچیدگی داشتن بدنی سالم.
کمک به دیگران به ما یادآوری می کند که واقعا چقدر خوش شانس هستیم! و وقتی به دیگران کمک می کنید، نسبت به خودتان نیز احساس خوبی دارید.
برای یاری رساندن، مهم است که از افراد اطراف خود آگاه باشیم – و به نیازها و احساسات آنها توجه کنیم. همه ما یک دلسوزی ذاتی داریم، اما گاهی اوقات کمی زمان می‌برد تا بتوانیم آن را هماهنگ کنیم.
نیلوفر علی‌بیگی
منبع:
Zaraska, M. (Aug. 7, 2023). Why Helping Others Improves Your Health. Taken from the link: https://www.webmd.com/balance/news/20230807/why-helping-others-improves-your-health
Zaraska, M. (November 2022). Benefits of helping others. Taken from the link: https://www.allianzcare.com/en/about-us/blog/Benefits-of-helping-others.html
