دکتر بتسی گارد داستان سوگ از دست دادن همسر خود را اینگونه بیان می‌کند:
«حدود سه سال پیش، در یک صبح آفتابی، من و همسرم آماده می‌شدیم تا بعد از یک هفته شلوغی که داشتیم، تعطیلات آخر هفتة خود را استراحت کنیم و یک فیلم تماشا کنیم. همانطور که تلویزیون را روشن می‌کردم صدای افتادن چیز سنگینی را از سمت اتاق شنیدم، به سمت اتاق دویدم و دیدم همسرم بیهوش بر زمین افتاده است.با وجود سرعت آمبولانس، تلاش‌های پزشکان اورژانس و ناباوری خودم، همسرم فوت کرد… .من نه با او خداحافظی کرده بودم و نه فرصت این را داشتم که بدانم او در آن دقایق آخر چه چیزی می‌خواست یا چه نیازی داشت.من اکثر اوقات وحشت، شوک و ناباوری که در ساعت‌ها، روزها، هفته‌ها و ماه‌های پس از مرگ او تجربه کردم بارها و بارها یادآوری می‌کنم».
هر از دست دادن و فقدانی در زندگی ما متفاوت است و هرکدام از آنها، چالش‌ها و دردهای منحصر به فردی به همراه دارد، از دست دادن پدر و مادر با از دست دادن فرزند متفاوت است، از دست دادن همسر با از دست دادن خواهر یا برادر تفاوت دارد. با این حال، ما باید فقدان را در چارچوب شخصی زندگی خود در نظر بگیریم. با اینکه سوگ و اندوه نیز جهانی است، دردی که با خود به همراه دارد مخصوص خود آن فرد است، اینکه فقدان برای ما چه معنایی دارد، چطور سوگواری می‌کنیم، حسرت‌هایی که ممکن است داشته باشیم و گاه پوچی که باقی می‌ماند برای هر فردی منحصر به فرد است.
این ایده که سوگ در مراحل جداگانه رخ می‌دهد با تجربه خیلی از افرادی که سوگ و فقدان را تجربه می‌کنند متناسب نیست، افرادی که فقدانی را از سر می‌گذرانند دچار نوساناتی می‌شوند به طور مکرر بارها و بارها خاطرات زمان از دست دادن فرد و هم‌چنین دوره‌های بی‌حسی، آشفتگی، اشتیاق به گذشته و درد شدید را تجربه می‌کنند.
در واقع بعد از اینکه فردی، عزیزی را از دست می‌دهد، ممکن است برای روزها، هفته‌ها و ماه‌ها، صبح‌ها با یک غم و اندوه سنگینی بر قفسه سینه از خواب بیدار شود، حتی قبل از اینکه ذهن هشیار فرد به یاد بیاورد که فقدانی را تجربه کرده است این سنگینی عجیب را بر قفسه سینه احساس می‌کند.
مرگ اعضای خانواده، دوستان، همسر، نزدیکان و حتی یک حیوان خانگی می‌تواند به قدری ویرانگر باشد که تمام زندگی را تحت‌تأثیر خود قرار دهد. گاه نحوه واکنش ذهن و بدن به این فقدان، فرد را گیج می‌کند. هیچ راه درست یا نادرستی برای پاسخ به این فقدان و سوگواری وجود ندارد و شما هیچ‌گاه نباید واکنش خود را به این مسأله قضاوت کنید.
رابطه شما با فرد فوت شده هرچه که باشد، مهم است که به یاد داشته باشید که همة ما به طرق مختلف غمگین می‌شویم. برخی از افراد، سوگ و درد خود را با گریه ابراز می‌کنند، برخی دیگر هرگز اشک نمی‌ریزند اما این بدان معنا نیست که آنها کمتر احساس فقدان می‌کنند. مهم این است که خودتان را قضاوت نکنید، فکر نکنید که باید به گونه‌ای دیگر رفتار کنید، یا سعی نکنید یک جدول زمانی را به غم خود تحمیل کنید. سوگواری برای مرگ عزیزی که از دست دادیم زمان می‌برد. برای برخی افراد، این زمان با هفته‌ها یا ماه‌ها اندازه‌گیری می‌شود، برای برخی دیگر با سال‌ها. تجربه غم و اندوه شما هرچه که باشد، مهم است که با خودتان صبور باشید و اجازه دهید این روند به طور طبیعی پیش برود.
حال برای اینکه بتوانید با این سوگ بهتر کنار بیایید دانستن این نکات به شما کمک خواهد کرد:
با احساسات خود روبه‌رو شوید.
سوگ یک فرآیند طبیعی و ضروری است و چیزی که در مورد سوگ باید بدانید این است که شما نمی‌توانید آن را متوقف کنید و در واقع نباید هم سعی بر متوقف کردن آن کنید. شما می‌توانید سعی کنید غم خود را سرکوب کنید، اما نمی‌توانید برای همیشه از آن اجتناب کنید. تلاش برای اجتناب از این فرآیند فقط باعث طولانی شدن و بیشتر شدن رنج شما و روند سوگواری می‌شود. اجازه دهید احساساتتان شما را در بر بگیرند، اگر چه ممکن است تصور کنید که با این کار احساساتتان در شما و در اعماق وجودتان برای همیشه باقی خواهند ماند اما اینطور نیست. پردازش احساسات باعث می‌شود از شدت آنها کاسته شده و درد کمتری برایتان به همراه داشته باشد. در نهایت برای کنار آمدن با این فقدان، باید فعالانه با درد روبه‌رو شوید. همانطور که ارل گرولمن، مشاور و نویسنده سوگ می‌گوید: “تنها درمان غم و اندوه و سوگ، اندوه است”.
برای یادآوری‌های دردناک آماده شوید.
برخی از روزها ممکن است درد سوگ شما قابل کنترل‌تر از روزهای دیگر به نظر برسد. سپس یادآوری یک عکس، یک قطعه موسیقی یا یک خاطره ساده می‌تواند موجی از احساسات دردناک را دوباره برای شما به راه بیندازد. در حالیکه نمی‌توانید از قبل برای چنین یادآورهایی برنامه‌ریزی کنید، می‌توانید برای تعطیلات، سالگرد یا تولدی که ممکن است اندوه شما را دوباره شعله‌ور کند آماده باشید. پیش از موعد با سایر دوستان و خانواده صحبت کنید و در مورد بهترین راه‌ها برای علامت‌گذاری چنین مناسبتی توافق کنید.
ادامه دادن به این معنا نیست که عزیزتان را فراموش کنید.
یافتن راهی برای ادامه زندگی به این معنا نیست که درد شما پایان می‌یابد یا عزیزتان فراموش می‌شود. بسیاری از ما غم و اندوه و سوگ خود را در طول زندگی با خود حمل می‌کنیم و آنها بخشی از آنچه ما هستیم می‌شوند. اما باید یه یاد داشته باشیم که تحمل درد و اندوه به تدریج باید آسان‌تر شود، اما خاطرات و عشقی که به آن شخص داشتید همیشه باقی می‌ماند.
از دست دادن و فقدان، درسی تلخ برای درک ارزش زندگی است.
متاسفانه ما نمی‌توانیم بدون تجربه فقدان و درد، گریزی از زندگی داشته باشیم، با این وجود می‌توانیم امواج غم و اندوهی را که تجربه می‌کنیم درک کنیم و آن را بپذیریم. با وجود این سختی‌ها، ما می‌توانیم خودمان را درحال حرکت رو به جلو پیش ببریم و در تلاش باشیم تا زندگی جدیدی را برای خود بسازیم و در این جهان بدون همراه داشتن آن شخص خاص، زندگی را ادامه دهیم. از دست دادن و مرگ عزیزمان، به ما یاد می‌دهد که باید زندگی کنیم و بدانیم که ممکن است فرصت محدودی داشته باشیم. از دست دادن هر فردی در زندگی می‌تواند شما را به کشف راه‌های جدیدی برای رسیدن به عشق و پذیرشی که به آن نیاز دارید برساند. شما باید به یاد داشته باشید، فردی که از دست دادید واقعاً از دست نرفته است، آنها هنوز هم با شما هستند؛ آنها بخشی جدانشدنی از شما هستند و شما با داشتن فرصتی برای زندگی بهتر، یاد آنها را روشن نگه خواهید داشت.
با تشکر
نیلوفر علی‌بیگی
منابع:
Gard, B. (December 21, 2020). Grief and Loss: Understanding the Process. Taken from the link: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/psychological-trauma-coping-and-resilience/202012/grief-and-loss-understanding-the-process.
Smith, M., Lawrence, R. & Segal, J. (June 20, 2023). Coping with Grief and Loss. Taken from the link: https://www.helpguide.org/articles/grief/coping-with-grief-and-loss.htm#grief-stages.
Lawrence, R. & Smith, M. (February 23, 2023). Bereavement: Grieving the Loss of a Loved One. Taken from the link: https://www.helpguide.org/articles/grief/bereavement-grieving-the-death-of-a-loved-one.htm.
