نیازهای اولیه برای گوش کردن درست و مؤثر
مهارت خوب گوش کردن به حرف‌های تمام کودکان، در هر سنی – چه سنین قبل از دبستان و چه سنین بالاتر- قابل استفاده است. قواعد لازم برای این کار عبارتند از:
* احساسی را که در پس حرف‌های او پنهان است، شناسایی کنید.
* بر روی آن احساس تمرکز کنید.
* در حالی که با کودک گفت و گو می‌کنید، احساس شناسایی شده را دنبال کنید.
اگر بتوانید احساسات شناسایی شده او را به خوبی منعکس کنید، در مواجهه با او پیروز شده‌اید. حرف‌هایی که ممکن است بین شما رد و بدل شود، عبارتند از:
* از برادرم متنفرم.
– پس خیلی از دست او عصبانی هستی نه؟
* امروز خانم معلم حسابی بدجنس شده بود.
– به نظر می‌رسد که این مسئله خیلی او را ناراحت کرده است.
* نمی‌خواهم به اتاقم بروم، آنجا تاریک است.
– مثل اینکه کمی می‌ترسی، نه؟
در آغاز کار، ممکن است این گونه صحبت کردن کمی مضحک به نظر برسد، ولی اگر به احساساتی که کودکتان سعی دارد آنها را بیان کند، دقت کنید و تاآنجا که از دستتان برمی‌آید بازخوردهای خوبی به او بدهید، چنین رفتاری کم کم طبیعی به نظر خواهد رسید. اگر احساسات کودکتان مشخص نیست، بهتر است جمله‌ای مشابه این جمله را بیان کنید: «فکر می‌کنم دارم متوجه می‌شوم که الان چه احساسی داری، ولی هنوز خوب خوب متوجه نشده‌ایم که موضوع از چه قرار است!» ناگفته پیداست که در هر موقعیتی نباید واکنشی این گونه داشت. وقتی کودکتان می‌گوید: «مادر! جورابم را پیدا نمی‌کنم.» نیازی نیست که با حالتی معنی دار به او بگویید: «معلوم است از پیدا کردن آن ناامید شده‌ای، نه؟» در این شرایط، فقط به او بگویید که جوراب‌هایش در سبد رخت چرک‌هاست و باید شسته شود! فکر نکنید هر نوع گفته یا احساسی را که کودکتان بیان می‌کند، باید با نوعی جلسه مشورتی کوتاه، حل و فصل کنید. خوب گوش کردن تنها یک برخورد فکری نیست بلکه شامل برخوردهای فیزیکی هم می‌شود. در واقع بهتر است که خوب گوش کردن را گاهی از طریق حالات سرو چشم خود نشان دهیم تا صحبت کردن. برای آنکه به کودک نشان بدهیم با تمام وجود به حرف‌هایش گوش می‌کنیم، لازم است که این کارها را انجام دهیم:* دست از کاری که در حال انجام آن هستیم، بکشیم.
* روی خود را به طرف کودک برگردانیم.
* مستقیم و از روبه رو به او نگاه کنیم.
* اگر لازم است، خود را خم کرده و با او در یک سطح قرار بگیریم.
یک کنش و برخورد فیزیکی خوب از طرف شما، نشان می‌دهد که به حرف‌های کودک خود با حضور ذهن و توجه کافی گوش می‌کنید. مثلاً وقتی که او با شما صحبت می‌کند اگر به روزنامه خواندنتان ادامه دهید، او باور نخواهد کرد حرف‌هایش را واقعاً جدّی گرفته‌اید. اگر زمان خوب گوش کردن به حرف‌های کودک، واقعاً فرا رسیده باشد، بهتر است تصمیم خود را به نحو شایسته‌ای اجرا کنید. اگر موضوع جدید و مهمی پیش آمده و شما نمی‌توانید کاری را که در حال انجام آن هستید رها کنید، کودک را از این مسئله آگاه کنید و هنگامی که توانستید با توجه کامل با او صحبت کنید، حرف‌هایتان را به او بگویید.
برگرفته از کتاب کلیدهای پرورش اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان، استنهاوس، گلن ترجمه ناهید آزادمنش
